Khả năng lãnh đạo: trời sinh hay cần rèn luyện?

Câu hỏi muôn thuở: liệu lãnh đạo có phải là phẩm chất bẩm sinh hay là do hình thành từ quá trình luyện? Bất kể quan điểm cá nhân của mỗi người, có thể thấy rõ từ quan sát hàng ngày rằng những người lãnh đạo mang các đặc điểm và phong cách hành vi hoàn toàn khác nhau. Tuy nhiên, việc dẫn dắt một doanh nghiệp hay một nhóm không chỉ đơn thuần là về khả năng trời sinh mà thường đòi hỏi người đó phải phát triển và rèn luyện các kỹ năng của mình theo thời gian.

Điều gì tạo nên nhà lãnh đạo xuất sắc?

Ngày nay, nhiều người đã nhận ra rằng hầu hết các nhà lãnh đạo đều được hình thành thông qua quá trình học hỏi và rèn luyện thay vì chỉ sở hữu các yếu tố trời sinh. Mặc dù những khả năng tự nhiên với lãnh đạo luôn là điều đáng quý, nhưng đa số mọi người cần sự thực hành liên tục và nguồn lực phát triển kỹ năng để trở thành những người lãnh đạo tài năng.

Có nhiều dẫn chứng để chứng minh cho quan điểm rằng khả năng lãnh đạo có thể được phát triển và rèn luyện. Dưới đây là năm lý do giải thích tại sao lãnh đạo thường được xem là điều có thể luyện tập được, chứ không phải là phẩm chất bẩm sinh.

Lý do 1: Không phải nhà lãnh đạo nào cũng giống nhau

Không phải mọi nhà lãnh đạo đều giống nhau hoặc tuân theo một khuôn mẫu cụ thể. Những người lãnh đạo có tầm ảnh hưởng lớn trên thế giới đều có đặc điểm và ưu điểm riêng, tạo nên sự độc đáo và hỗ trợ họ trong ngành nghề cụ thể của họ. Từ sự đa dạng về tính cách đến kỹ năng và kiến thức đặc biệt, những người lãnh đạo biết cách tạo ảnh hưởng đến những người xung quanh, mặc dù cách họ tác động có thể khác nhau tại mỗi công ty.

Mặc dù nhiều người vẫn nghĩ rằng chỉ có người hướng ngoại mới có thể trở thành những người lãnh đạo xuất sắc, nhưng thực tế là cũng có nhiều nhà lãnh đạo giỏi là người hướng nội. Có những người chuyên sâu về công việc hành chính, quản lý chi tiết nhỏ và ghi nhớ thông tin quan trọng một cách xuất sắc. Những người khác lại thích phần chiến lược của lãnh đạo, giỏi thúc đẩy các thành viên trong nhóm và khuyến khích họ theo đuổi các cơ hội thú vị trong công việc.

Mặc dù ảnh hưởng từ bản năng tự nhiên có thể thấy rõ trong cách họ lãnh đạo, sự rèn luyện và thực hành là những yếu tố quan trọng làm khả năng lãnh đạo và phong cách cá nhân của họ khác biệt và tuyệt vời hơn.

Lý do 2: Kinh nghiệm từ cuộc sống và công việc là nền tảng cho khả năng lãnh đạo 

Thông thường, những trải nghiệm trong cuộc sống và sự nghiệp của một người có thể là yếu tố quyết định đến sự thành công của họ trong vai trò lãnh đạo. Nếu họ đã trải qua những thử thách trong cuộc sống cá nhân hoặc môi trường làm việc khó khăn, điều này thường có tác động tích cực đến khả năng lãnh đạo của họ. Việc học hỏi suốt cuộc đời (life-long learning) là quan trọng khi quyết định dẫn dắt người khác. Điều này giúp họ nắm bắt cách ra quyết định đúng và hỗ trợ người khác đưa ra những quyết định tốt nhất.

Bạn cũng có thể trở thành một người lãnh đạo xuất sắc bằng cách quan sát những người lãnh đạo nổi tiếng hoặc có tầm ảnh hưởng. Họ đã vượt qua những thách thức và khó khăn, từ đó bạn có thể rút ra những bài học quý giá để chia sẻ với đội nhóm của mình. Những lãnh đạo xuất sắc nhất không chỉ học từ cuộc sống mà còn có sự trưởng thành nhất định về mặt tinh thần và trí tuệ. Họ nhận ra rằng việc tìm kiếm những trải nghiệm mới có thể làm thay đổi kỹ năng của họ và tác động tích cực đến sự phát triển của công ty.

Đọc thêm: Bạn thuộc phong cách lãnh đạo nào?

Lý do 3: Lãnh đạo cần thực hành và được hướng dẫn

Một trong những lý do quan trọng khiến những người trở thành lãnh đạo giỏi là do họ trải qua quá trình thực hành đều đặn và nhận được sự hỗ trợ đắc lực từ những người hướng dẫn (Coach). Những người lãnh đạo xuất sắc học hỏi từ mọi trải nghiệm, dù những trải nghiệm đó có vẻ nhỏ bé đến đâu. Kinh nghiệm từ công việc trước đây và cơ hội được làm quản lý đã giúp họ tích luỹ kiến thức cần thiết để thành công ở những môi trường khác nhau.

Để trở thành một lãnh đạo xuất sắc, việc học và thực hành kiến thức và kỹ năng mới là quan trọng, cùng với sự kiên trì để tiếp tục thực hành cho đến khi có sự tiến bộ. Những người lãnh đạo giỏi tự nhận thức rõ về kỹ năng hiện tại của mình và quá trình cần phải trải qua để cải thiện chúng. Những người lãnh đạo có tầm nhìn tự giác hiểu rõ về giới hạn cá nhân và nỗ lực vượt qua những giới hạn đó, đồng thời chấp nhận những vị trí lãnh đạo đầy thách thức.

Bên cạnh đó, để thành công, người lãnh đạo còn phụ thuộc vào sự hướng dẫn chặt chẽ. Những người hướng dẫn có thể là trainer, cấp trên hoặc người đào tạo tại công ty. Thông thường, lãnh đạo phát triển nhờ sự khuyến khích và hướng dẫn của người khác, chứ không chỉ nhờ vào những khả năng tự nhiên của một số người. Một người coach lãnh đạo tốt hiểu rõ cách hướng dẫn học viên hoặc người được đào tạo để trở thành lãnh đạo xuất sắc.

Đọc thêm: Xây dựng văn hoá Coaching và Mentoring tại doanh nghiệp

Quan trọng không chỉ là người hướng dẫn mà còn là chất lượng của họ. Họ cần nhận ra rằng với những người lãnh đạo mới, việc lắng nghe phản hồi hoặc chịu sự phê bình có thể là điều khó khăn, và họ có thể khuyến khích người học chấp nhận tính khiêm tốn và thực hành ghi nhận các phản hồi mang tính xây dựng. Bằng cách tìm kiếm một người hướng dẫn mà bạn tin tưởng, bất kỳ ai cũng có thể phát triển kỹ năng lãnh đạo và sử dụng chúng để đạt được thành công.

Lý do 4: Lãnh đạo cần mục tiêu và môi trường cụ thể

Đối với nhiều người lãnh đạo, việc có một mục tiêu là yếu tố quan trọng để kỹ năng lãnh đạo của họ phát triển mạnh mẽ. Có những người có thể đạt được thành công đặc biệt trong các môi trường hoặc ngành nghề mà họ cảm thấy biết rõ và thoải mái nhất.

Để hiểu rõ tại sao bạn muốn đảm nhận vai trò lãnh đạo cũng sẽ quyết định mức độ thành công. Những người lãnh đạo xuất sắc thường muốn đạt được một mục tiêu hay sứ mệnh nào đó, trong khi những người khác có thể thích sự chú ý hoặc mong muốn kiểm soát người khác. Điều này đòi hỏi người lãnh đạo không chỉ dựa vào mong muốn tự nhiên hoặc bản năng để đảm nhận vai trò lãnh đạo.

Những người lãnh đạo hiệu quả hiểu rõ sự cân bằng giữa mục tiêu của họ và vai trò mà họ phải đóng góp vào mục tiêu đó. Họ không chỉ hỗ trợ công ty và nhân viên đạt được mục tiêu, mà còn truyền đạt giá trị của họ đến khách hàng và đối tác. Đồng thời, giống như những người lãnh đạo cần có một mục tiêu để thành công, một số người cũng cần một ngữ cảnh cụ thể để phát triển. Một tình huống lý tưởng là nơi mà lãnh đạo cảm thấy hòa nhập với môi trường hiện tại và sở hữu kiến thức, kỹ năng để đạt được mục tiêu của mình.

Lý do 5: Lãnh đạo cần sở hữu lòng thấu cảm

Một số người có quan điểm rằng tất cả những người lãnh đạo xuất sắc đều là những người nói chuyện giỏi  và rất hoạt bát. Tuy nhiên, điều này không nhất thiết phải là sự thật, và thường không phải như vậy. Trong khi những người hướng ngoại có thể có tài năng trong việc tương tác với người khác, những người hướng nội cũng có thể lãnh đạo một cách dễ dàng như bất kỳ người nào khác. Cho dù là người hướng ngoại hay người hướng nội, nhiều người lãnh đạo đã phải học tập phát triển trí tuệ cảm xúc của họ qua thời gian, chứng minh rằng lãnh đạo hình thành do rèn luyện, không phải do bẩm sinh.

Đọc thêm: Trí tuệ cảm xúc – Yếu tố quyết định nhà lãnh đạo thành công

Những người có trí tuệ cảm xúc cao có thể sử dụng cảm xúc của họ để thúc đẩy bản thân và người khác. Họ có khả năng thấu cảm với đồng đội và lập kế hoạch cho công việc và kỹ năng một cách linh hoạt. Trí tuệ cảm xúc còn giúp lãnh đạo xây dựng những mối liên kết ý thức với người khác, kết nối ở một cấp độ mà những người lãnh đạo khác có thể không đạt được. Bằng cách hiểu rõ suy nghĩ và cảm xúc của đồng đội, bạn có thể học cách giải quyết xung đột hiệu quả hơn hoặc tăng sự động viên trong đội ngũ. Bạn cũng có thể hành xử chuyên nghiệp hơn trong các tình huống xã hội và “đọc” được những trạng thái cảm xúc khác nhau trong một căn phòng.

Việc thể hiện lòng thấu cảm tại nơi làm việc có thể bao gồm:

• Đưa ra ý kiến: Cho phép đội ngũ thể hiện ý kiến, câu hỏi hoặc phản hồi về dự án và mục tiêu.
• Hỗ trợ khó khăn: Thể hiện lòng thấu cảm với những khó khăn và lòng trắc ẩn của người khác bằng cách hiểu rõ tình hình của họ.
• Ghi nhận thành công: Khen ngợi và ghi nhận những thành công của đội ngũ bằng cách chú ý đến kỹ năng và phẩm chất của họ.
• Giải quyết mâu thuẫn: Giải quyết mâu thuẫn bằng cách thể hiện lòng thấu cảm đối với cả hai bên, đưa ra cách hoà giải thích hợp nhất với tình hình và đảm bảo mỗi người đều được lắng nghe.

Đọc thêm: Ứng dụng DISC để xử lý xung đột nơi công sở

Những biểu hiện của lòng thông cảm này và những kỹ năng khác là những điều mà những người lãnh đạo phải rèn luyện để phát triển theo thời gian.

Kết luận

Bài viết này đã chứng minh sự thật rằng lãnh đạo không phải là khả năng bẩm sinh, mà còn là sản phẩm của sự đầu tư, học hỏi liên tục, sự rèn luyện và khả năng thích ứng với môi trường xung quanh. Điều này thúc đẩy niềm tin rằng bất kỳ ai, với sự cam kết và nỗ lực, đều có thể phát triển thành một lãnh đạo hiệu quả.Nếu bạn cần một môi trường để học tập và chia sẻ những kiến thức thực tế trong công việc quản lý, hãy tham gia chương trình đào tạo Kỹ năng sinh tồn cho quản lý của ACEX.